پیاده به سوی مقصودی دلنشین
زیارت اربعین همان طور که پیش تر ذکر شد، آیینی است که توصیه به آن ریشه در روایات امامان شیعه دارد.
در دوران غیبت امام زمان (عج)، این زیارت به همراه مراسم پیاده روی اربعین، توسط علمای بسیاری توصیه شده است. ولی عملاً در کشور عراق امکان برگزاری این آیین بعد از سقوط صدام حسین به وجود آمد. همان طور که گفته شد، پیاده روی اربعین عمدتاً از شهر نجف به کربلا صورت می گیرد. مدت زمان این پیاده روی حدوداً هشتاد کیلومتری، بین دو الی سه روز و بعضاً برای افراد مسن تر تا سه الی پنج روز طول می کشد.
عمده ی افراد، طول مسیر را با تیر های برق میان اتوبان می سنجند که تعداد آنها حدوداً هزار و دویست عدد است و با شماره مشخص شده اند. به علت قطع و یا ضعیف بودن شبکه های مخابراتی، افراد، گروه ها، و هیئات مذهبی در میان راه با تعیین شماره تیرهای برق با هم قرار می گذارند. اما آنچه در این سفر و مانور اجتماعی از همه بارزتر است روحیه و فعالیت صلواتی است؛ به طوری که امکان ندارد کسی در این مراسم شرکت کرده باشد و با مفهومی به نام «موکب» آشنایی نداشته باشد.
موکب ها اصطلاحاً به غرفه هایی در بین راه و یا داخل شهرها گفته می شود که عمدتاً به صورت خیمه و چادر به پا گشته اند. البته موکب های ساخته شده از سیمان و آجر نیز وجود دارد. عمده زائران این سفر حدود یک ساعت مانده به غروب به اولین خیمه نسبتاً مناسبی که می رسند توقف و اقامت می کنند.
از همان ابتدای ورود به خیمه، با رختخواب های آماده و پهن شده ای مواجه می شویم که در دو ردیف و در دو طرف خیمه پهن شده اند؛ به طوری که بالشتک همه رختخواب ها چسبیده به دیوار خیمه و پای کلیه افراد به سمت مرکز خیمه باشد. هر فردی به سراغ یک رختخواب می رود و با گذاردن وسایل خود و بعضاً خوابیدن در آنجا آن رختخواب را از آنِ خود می کند. در وسط خیمه نیز راهی باریک برای عبور و مرور باقی می ماند. در فصول سرد سال شاهد وسایل گرمایشی گازسوز یا نفت سوز در میانه ی برخی خیمه ها نیز هستیم. آنچه بسیار به چشم
می آید خدمت تمام عیار خادمان خیمه به زائرانی است که برای استراحت آمده اند؛ به طوری که تا بعد از غروب و هنگامه خوابیدن نیازی نیست زائر از جایش تکان بخورد. پذیرایی مفصل به میزان حداکثر توانایی مالی صاحب خیمه از همان ابتدای اقامت به زائر تعارف می شود. هنگام غروب و بعد از اقامه نماز، بلافاصله سفره شام پهن
می شود و شامی بسیار لذیذ در مقابل رختخواب هر فرد قرار می گیرد.
غیر از اکثریت زائران، که روز حرکت می کنند و شب استراحت، عده ی اندکی نیز شب ها حرکت می کنند و ساعاتی از روز را می خوابند. این عده نیز با راه رفتن خود هنگام شب صحنه جذابی را در خیابان خلق می کنند.
اکثر افراد بعد از نماز صبح و وقتی که هنوز هوا تا اندازه ای خنک است پس از خوردن صبحانه در موکب، به راه می افتند. هر فردی برای خود برنامه ریزی می کند که باید چه تعداد تیر برق در این روز بپیماید. تیرهای برق نوعی واحد مکانی برای برنامه ریزی، قرار ملاقات، آدرس دهی و… هستند. البته مروری در کل کشور عراق نشان می دهد این گونه شماره گذاری تیرهای برق تقریباً در بیشتر محور های مواصلاتی این کشور وجود دارد. ولی قرار گرفتنِ این مسئله به ظاهر ساده در مقابل دیدگان افرادی از کشورهای مختلف با فرهنگ های متفاوت شهرنشینی و آداب راهنمایی و رانندگی و ترافیکی متفاوت خود به یک وجه اشتراک، که به صورت اکتسابی بین اعضای جامعه سیال پیاده روی اربعین ایجاد شده است، تبدیل می شود.
رضایت خدا و امام حسین (علیه السلام)
زائران حاضر در این مراسم به شدت به رضایت امام حسین (علیه السلام) و خداوند از اعمال و رفتارشان توجه می کنند. دائماً خود را در زیر ذره بین خداوند حاضر می دانند. مغازه دارها با خیال راحت تری نسبت به ایام دیگر کاسبی خود را برای خدمت به زائران و یا شاید به احترام عزا تعطیل می کنند. این روحیه جلب رضایت با تمام وجود حس می شود. از «رنج بدنی» که زائران به خود می دهند تا کار بی وقفه برای خوابیدن و خوردن زائران، از خود گذشتگی برای دیگران، غذای نذری و مزه دلنشین آن، نماد های عَلَم ها و نوشته های پرچم ها؛ همه و همه حکایت از کار برای خداست. در این مسیر همه چیز برای خدا و امام حسین (علیه السلام) نذر شده است. فروشندگان در این مسیر گویی چندان احساس راحتی نمی کنند که اجناس خود را در ازای دریافت پول عرضه کنند. هر کاسبی یا تمام اموال خود را نذر موکب ها و زائران می کند و یا نهایتاً کاسبی خود را تعطیل می نماید.
حتی مأموران امنیتی نیز، آنچنان که از مرز تا مقصد مشاهده شده است، گویی کار خود را نیمه تعطیل می کنند. خبری از ایست بازرسی های آنچنانی نیست. همچنین در سرزمینی که به علت شرایط سخت معیشتی معمولاً گدا زیاد مشاهده می شود، طی چند روز منتهی به اربعین، هیچ گدایی مشاهده نمی شود. علت اصلی آن نیز وجود نذری های فراوان و روحیه ی عمومی «عطا کردن به جای طلب کردن» در مردم است.
کلیه نمود های حسی در این مراسم « در یک راستا و به دنبال یک مقصود واحد بودن» را در زوّار به وجود می آورد. این مقصود صرفاً رسیدن و زیارت کردن حرم امام حسین (علیه السلام) نیست؛ بلکه اثبات ارادت به امامی است که شیعیان معتقدند شاهد، ناظر، و شفیع آن هاست و در یک کلام، گفتن «لبیک یا حسین (ع)» است؛ عبارتی که همه ی زائران اربعین، بعد از چند روز پیاده روی سخت، به محض اولین تشرف به حرم، بر زبان می رانند. شعاری که شیعیان معتقدند در این سفر قبل از به زبان آوردن به آن عمل کرده اند.
دیدگاهتان را بنویسید