اسامی و القاب حضرت زهرا (سلام الله علیها)

فاطمه (سلام الله علیها) دختر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و خدیجه کبری (سلام الله علیها) و همسر

امام علی (علیه السلام) است که دوازده امام شیعیان از نسل ایشان پابرجا مانده است.

     برای فاطمه (سلام الله علیها) القاب و اسامی متعددی یاد شده است، در این بخش علت نامگذاری حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و اسامی قرآنی و القاب آن حضرت را ذکر می کنیم.

     حضرت زهرا (سلام الله علیها) یکی از پنج بانوی قدسی تاریخ جهان به شمار می رود، پدر بزرگوار حضرت زهرا (سلام الله علیها) خاتم پیامبران الهی و برترین مخلوق خداوند و مادرش خدیجه، از زنان بزرگ و شریف قریش و نخستین بانویی بود که به اسلام گروید و تمامی ثروت و دارایی خود را برای خدمت به اسلام و مسلمانان صرف کرد. در روایات زیر دلیل نام گذاری دخت نبی اسلام (صلی الله علیه و آله) ذکر شده است.

     پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند:

دخترم به این دلیل فاطمه نامیده شده است که خداوند عزّ و جلّ  او و دوستدارانش را از آتش {دوزخ} به دور داشته است.

     از حضرت صادق (علیه السلام) پرسیدند: چرا فاطمه را زهراء (درخشان) نامیده اند؟

حضرت فرمود: چون وقتی در محرابش به نماز می ایستاد، نور او برای اهل آسمان چنان می درخشید که نور ستارگان برای اهل زمین می درخشد.

     و نیز امام صادق (علیه السلام) فرمود:

فاطمه علیها السلام، در نزد خداوند عزّ و جلّ  نُه اسم دارد: فاطمه، صدیّقه، مبارکه، طاهره، زکیّه، رضیّه، مرضیّه، مُحدّثه، و زهراء.

القاب حضرت زهرا (سلام الله علیها).

     در منابع حدیثی و زیارات، نام ها و القاب متعددی برای حضرت فاطمه (سلام الله علیها) شمرده شده است.

که عبارتند از:

زَهراء،  عَذراء،  معصومَه،  حَوراء إنسیّه،  حُرَّه،  مُبارَکه،  بَتُول،  طاهِرَه،  حَصَان،  زَّکیَّه،  مَریم کُبری،  راضیَه،  صِدّیقَه ،  مَرضیَّه،  نوریَّه،  رَضیَّه،  سَماویَّه،  سَیدة نِساء العالَمین،  حانیَه،  مَنصورَه،  مُحَدَّثَه،  زاهِدَه،  طَیّبَه،  اُمّ اَبیها،  تَقیَّه،  بَرَّه،  مَطَهَّرَه،  شَهیدَه،  صادِقَه،  رَشیدَه،  فاضِلَه،  نَقیَّه،  عَلیمَه،  مَهدیَّه،  صَفیَّه،  عابدَه،  مُتَهَجِّدَه،  قانِتَه.

     در برخی منابع متاخر القاب دیگری نیز برای حضرت فاطمه (سلام الله علیها) ذکر شده است از جمله:

سیّدة،  مصلّیة،  قائمة،  شاهدة،  صائمة،  ولیة،  زاکیة،  سلیمة،  حلیمة،  حبیبة،  جمیلة،  حفیفة،  صالحة،  مصلحة،  صبیحة،  محمدة،  نصیبة،  مجیبة،  شریفة،  مکرمة،  عالمة،  فاتحة،  منعِمة،  داعیة،  معلمة،  شافعة،  مشفقة،  جاهدة،  ناصحة،  مجتهدة،  راقیة، ناصیة،  حاضرة،  وافیة.

کوثر نیز از القاب حضرت زهرا (سلام الله علیها) است که از سوره کوثر گرفته شده است.

     احمد رحمانی همدانی نیز در کتاب فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی از کتاب «زینب الکبری» نقدی، «خصائص الزینبیة» جزائری، دیوان «الأنوار القدسیة» محمد حسین غروی اصفهانی و «عقیلة الوحی»

 سید عبدالحسین شرف الدین، چهل و نه لقب برای حضرت فاطمه (سلام الله علیها) نقل کرده است که:

 زهراء،  صدّیقه،  مُحَدَّثه،  بَتول،  سیدة نساء العالمین،  منصوره، طاهره،  مطهّره،  زَکیّه،  مبارکه،  راضیه،  مرضیه از مشهور ترین القاب حضرت فاطمه (سلام الله علیها) هستند.

     اسامی حضرت فاطمه زهراء (سلام الله علیها) با معنی.   

فاطمه: از شر و از دوزخ بریده است.

زهراء: کسی که از او نور و درخشندگی متجلی می شود، فروغ تابان معرفت، نمونه روشن خدا پرستی است

(و نُورُها اشتقّ مِن نور عظمه اله).

کوثر: صاحب خیر فراوان، صاحب فرزندان پر خیر.

حانیه: دلسوز فرزندان.

معصومه: نگه داشته شده از هر گناه.

منصوره: یاری شده، خداوند او را یاری کرده است.

طاهره: پاک و پاکیزه از نقایص و صفات ناپسند.

مطهره: پاکیزه شدن.

جمیلة: زیبا.

زکیه: رشد یافته و رشد یابنده در جنبه کمالات و خیرات.

مبارکه: صاحب خیر و برکت در علم و فضل و کمالات و نسل.

صدیقه: بسیار راستگو و درست.

مرضیه: مورد پسند خدا و اولیای او.

محدثه: زنی که فرشته الهی با او سخن می گوید.

محتشمه: با حشمت و احترام.

مکرمة: بزرگوار و گرامی.

عالمة: دانشمند.

عقیلة: خردمند.

حکیمه: با حکمت و دارای فهم و ادراک حکیمانه.

رئوفه: دلسوز و مهربان.

حنّانه: غمخوار و با محبّت.

سیّدة: بانوی بزرگواری که سروری دارد.

سیّدة نساء العالمین: بانوی بانوان جهانیان.

انسیة الحوراء: انسان بهشتی.

اُمّ الخیرة: مادر نیکوکاران .

بِرّة: نیکوکار.

بضعة المصطفی: پاره ی تن پیامبر (صلی الله علیه و اله).

مهجة المصطفی: خون زندگی و قلب مصطفی (صلی الله علیه و آله).

    و از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) روایت شده که فرمود:

شنیدم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمود: فاطمه را فاطمه نامیده اند زیرا خدای تبارک و تعالی او و فرزندانش را از آتش برکنار داشته است. البته آن فرزندانی که با ایمان از دنیا بروند و بر آنچه بر من نازل گردیده اعتقاد داشته باشند.

منابع:

بحار الأنوار:  43/ 12  _ معانی الأخبار: 64/ 15 _ خصال صدوق: ج2، ص 414 _ ابن شهر آشوب، المناقب، ج3، ص 357 _ انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری، ج 22، ص 25 _رحمانی همدانی، فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی (ص)، 636 و 637 _ کلینی، الکافی، 1363 ش، ج 1، ص240 _ بحارالأنوار، ج 43، ص 18 و 19.