برکات صله رحم و پیامد های ترک آن

‌مقدمه:

صله رحم ، یکی از سفارشات موکد دین اسلام است. «صله» در لغت به معنای احسان و دوستی آمده است و منظور از «رَحِم» خویشاوندان و بستگان می‌باشد. در اهمیت صله رحم همین بس که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، همه انسان‌ها را به صله رحم سفارش کرده است

صله‌رحم از دو واژه صله و رحم تشکیل شده است که معنای لغوی صله از ماده «وصل» به معنای پیوستن بوده و پیوند کردن دو چیز را می‌گویند. معنای لغوی رحم، زهدان به معنی جای کودک در شکم مادر را گویند

صله در لغت به معنای احسان و دوستی آمده است و مراد از «رَحِم» خویشاوندان و بستگان می‌باشد. در اصطلاح، صله رحم محبت و سلوک داشتن با خویشان و نزدیکان است

واژه رحم، در صله رحم استعاره برای قرابت و خویشاوندی است؛ چراکه آن‌ها از یک رحم متولد شده‌اند و مراد از رحم یعنی نسبت شناخته شده بین آن دو وجود داشته باشد؛ هر چند نسبت دوری با هم داشته باشند. معنای اصطلاحی صله رحم، اتحاد خویشاوندان و اقوام و دیدار خویشاوندان است.

اهمیت وبرکات صله رحم:

رسول خدا (صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمود‌ه‌اند:

به حاضر و غایب امتم و به کسانی که در پشت مردان و رحم زنان هستند (آن‌هایی که هنوز به دنیا نیامده‌اند) تا روز قیامت سفارش می‌کنم که صله رحم را به جا آورند، اگر چه راهشان به سوی هم‌دیگر یک سال فاصله داشته باشد؛ زیرا صله رحم از دین است.

امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: همانا صله رحم و نیکی کردن، حساب را آسان ساخته، از گناه نگاه می‌دارد. پس صله رحم کرده، به برادرانتان نیکی کنید، اگرچه به سلامی نیکو و جواب سلام دادن باشد. در جایی دیگر می‌فرمایند: صله رحم کن، اگر جه با شربت آبی باشد.

شخصی به نام مَیسِر از امام باقر یا امام صادق (علیهما‌السّلام) نقل کرده که آن حضرت فرمود:

‌ای مَیسِر گمان می‌کنم به خویشان خود نیکی می‌کنی؟ گفتم: آری فدایت شوم! من در نوجوانی در بازار کار می‌کردم و دو درهم مزد می‌گرفتم، یک درهم آن را به عمّه‌ام و درهم دیگر را به خاله‌ام می‌دادم. آن‌گاه امام فرمود: به خدا سوگند تاکنون دوبار مرگت فرا رسیده، ولی به خاطر صله رحم به تاخیر افتاده است

مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۴، ص۱۰۰.                    

یکی از فواید دنیوی صله رحم این است که خداوند به خاطر این کار، عمر انسان را زیاد می‌کند و دچار مرگ ناگهانی نمی‌شود. از محمد عبیدالله روایت شده که حضرت رضا (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «مردی از عمرش ۳ سال مانده بود. وی صله رحم می‌کند و خداوند آن را به سی‌سال تبدیل می‌کند، که خداوند هر چه خواهد می‌کند

حضرت سجاد (علیه‌السّلام) فرمود

هر کس دوست دارد، خدا عمرش را طولانی و روزی‌اش را افزایش دهد، باید صله رحم کند

اگر بخواهیم از بلاهای فردی و اجتماعی در امان باشیم و در تیررس انواع بلاها قرار نگیریم یکی از بهترین راه‌ها همان صله رحم است. حضرت امام باقر (علیه‌السلام) می‌فرمایند: صله رحم اعمال را پاک، اموال را بسیار، بلاها را بر طرف می‌کند و حساب را آسان کرده و اجل را عقب می‌اندازد

کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۱۵۶. 

امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود:

رسیدگی به خویشان، اخلاق را نیکو می‌کند

مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۴، ص۱۱۴.   

پیامد های قطع صله رحم:

شقاوت از این بیشتر که پیامبر مهربانی‌ها کسی را لعن کند و کسی که مورد لعن پیامبر واقع شود قطعاً از رحمت الهی بی‌نصیب خواهد ماند. رسول اکرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) می‌فرمایند:

ملعون است، ملعون است کسی که قطع رحم کند

مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۷۱، ص۸۵، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق

فردی محضر پیامبر اکرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) آمد و پرسید: مبغوض‌ترین عمل‌ها نزد خداوند کدام است؟ حضرت فرمود: مشرک بودن به خداوند. آن مرد پرسید: بعد از آن کدام عمل است؟ حضرت جواب دادند: کسی که با خویشاوندن خویش قطع رابطه کند.

نمازی، شیخ علی، مستدرک سفینه البحار، ج۴، ص۱۰۸.

امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: خداوند بهشت را آفرید، آن‌گاه آن را پاکیزه کرد و بویش را معطر کرد و همانا بوی بهشت از فاصله دو هزار سال به مشام می رسد و کسی عاق والدین و قاطع رحم باشد، بوی بهشت را احساس نمی‌کند.

امام سجاد(ع) فرمود: از همنشینی با کسی که از خویشانش بریده است بپرهیز.چنانکه من یافتم چنین فردی درسه جای قرآن مورد لعنت واقع شده است:

در سوره بقره آیه ۲۷ می‌فرماید: آنهائی که عهد الهی را پس از بستن پیمان می‌شکنند و می‌برند آن چیزی را که خداوند امر به پیوستن (قطع رحم می‌کنند) و در روی زمین فساد می‌کنند، ایشان زیانکارانند

در سوره رعد آیه ۲۵ می‌فرماید: آنان که پیمان خدای را پس از محکم شدن می‌شکنند و می‌برند و آنچه را که خدا به پیوند آن امر فرموده و در زمین فساد می‌کنند برایشان لعنت و محرومیت از رحمت خدا است و برای ایشان جایگاه بدی است. یعنی جایشان در دوزخ است.

در سوره محمد(ص) آیات ۲۲و۲۳ می‌فرماید:

فَهَلْ عَسَیتُمْ إِن تَوَلَّیتُمْ أَن تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحَامَکمْ﴿۲۲﴾ أُولَـئِک الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللَّـهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمَی أَبْصَارَهُمْ (پس [ای منافقان،] آیا امید بستید که چون [از خدا] برگشتید [یا سرپرست مردم شدید] در [روی] زمین فساد کنید و خویشاوندی‌های خود را از هم بگسلید؟ اینان همان کسانند که خدا آنان را لعنت نموده و [گوش دل] ایشان را ناشنوا و چشمهایشان را نابینا کرده است.) آسیب دیگر در قطع صله رحم، نفاق است. افرادی که بی جهت قطع رحم می‌کنند، دچار نفاق می‌شوند. در آیه 22 سوره محمد(ص) به بحث نفاق نیز تأکید دارد