حرمت ربا و تاثیرات منفی ان بر جامعه

مقدمه:

ربا در شرع عبارت است از زیادی یکی از دو کالای همجنس که هر دو پیمانه‌ای یا وزنی‏اند بر دیگری در معامله، یا قرض دادن مالی به شرط زیادی. با توجه به تعریف یاد شده، ربا در شرع مقدّس دو مصداق دارد: یکی معامله دو کالای همجنس با زیادی در یک طرف و دیگری قرض دادن به شرط زیادی. از اوّلی به ربای معاملی و از دومی به ربای قرضی تعبیر می‏کنند.

. ربا به نص قرآن کریم، حرام و رباخواری اعلان جنگ با خدا و رسولش شمرده شده است

حرمت ربا در روایات:

در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است: «اگر ربا حلال بود مردم تجارت ها و صنایع مورد نیاز را رها می کردند. خدا ربا را حرام کرد تا مردم از حرام به حلال، به تجارت ها و به خرید و فروش گرایش پیدا کنند، تا آنچه باقی می ماند به صورت قرض در بیاید»

یعنی ربا حرام شد تا نشاط اقتصادی از جامعه نرود

ثقةالاسلام کلینی، با سند صحیح از امام صادق علیه‌السّلام روایت کرده، فرمود:

اخبث المکاسب کسب الربا

پلیدترین دست آوردها، دست آوردهایی است که از راه (ربا) باشد.

از پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم روایت شده فرمود:

شرّ المکاسب کسب الربا.

بدترین راه درآمد، درآمدی است که از راه (ربا) به دست آید.

امیرالمؤمنین علیه‌السّلام فرمود:

پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم رباخوار و دست اندرکاران او را، لعنت فرمود.

حرمت ربا درقران:

و ما اتیتم من ربا لیربوا فی اموال الناس فلایربوا عندالله و ما اتیتم من زکوة تریدون وجه الله فاولئک هم المضعفون

و آن سودی که شما به رسم ربا دادید که بر اموال مردم رباخوار بیفزاید نزد خدا هرگز نیفزاید و آن زکوتی که از روی شوق و اخلاص به خدا به فقیران دادید ثوابش چندین برابر شود و همین زکات دهندگان هستند که بسیار دارایی خود را افزون کنند. سوره رم ایه 39.

و اخذهم الربا و قد نهوا عنه و اکلهم اموال الناس بالباطل و اعتدنا للکافرین منهم عذابا الیما

و هم بدین جهت که ربا می گرفتند در صورتی که از ربا خوردن نهی شده بودند و هم از آن رو که اموال مردم را به باطل می خوردند به کیفر رسند و ما برای کافران آنها عذابی دردناک مهیا ساخته ایم. سوره نسا ایه 161

آ ایها الذین امنوا لاتاکلوا الربوآ اضعافا مضاعفة و اتقوالله لعلکم تفلحون، و اتقوا النار التی اعدت للکافرین، و اطیعوا الله و الرسول لعلکم ترحمون

ای کسانی که به دین اسلام گرویده اید ربا مخورید که دایم بهره بر سرمایه افزایید تا چند برابر شود از خدا بترسید و ترک این عمل زشت کنید باشد که سعادت و رستگاری یابید، و بپرهیزید از آتش عذابی که برای کیفر کافران افروخته اند و از حکم خدا و رسول او فرمان برید باشد که مشمول رحمت و لطف خدا شوید. ال عمران 130.131.132

الذین یاکلون الربا لایقومون الا کما یقوم الذی یتخبطه الشیطان من المس ذلک بانهم قالوا انما البیع مثل الربا و احل الله البیع و حرم الربا فمن جآئه موعظة من ربه فانتهی فله ما سلف و امره الی الله و من عاد فاولئک اصحاب النار هم فیها خالدون

کسانی که ربا می خورند به پا نمی خیزند مگر مانند کسی که بر اثر تماس شیطان دیوانه و آشفته حال شده است. به دلیل آن است که گفتند: بیع همانند رباست (تفاوتی میان آن دو نمی بینند) در حالی که خداوند بیع را حلال و ربا را حرام کرده است. کسی که اندرز الهی به او رسید، دست از رباخواری کشید؛ سودهایی که در گذشته به دست آورده مال اوست. خداوند او را می بخشد، اماکسی که مجددا به رباخواری برگردد، در آتش دوزخ جاودان گرفتار می ماند. بقره 275.

یمحق الله الربا و یربی الصدقات و لله لایحب کل کفار اثیم 
خداوند ربا را نابود می کند و صدقات را افزایش می دهد و انسان ناسپاس و گنهکار را دوست ندارد
 بقره 276

آ ایها الذین امنوا اتقوا الله و ذروا ما بقی من الربآ ان کنتم مؤمنین
ای ایمان آورندگان، از خدا بترسید، اگر ایمان به پروردگار دارید، آنچه از ربا باقی مانده رها کنید.
بقره278  

فان لم تفعلوا فاذنوا بحرب من الله و رسوله و ان تبتم فلکم رؤس اموالکم لاتظلمون و لاتظلمون 
اگر دست از رباخواری نکشید، بدانید که با خدا و رسول او به جنگ برخاسته اید و اگر توبه کنید، اصل سرمایه از آن شماست. در این صورت نه ستم کرده اید و نه ستم شده اید.بقره 279.

و ان کان ذو عسرة فنظرة الی میسرة و ان تصدقوا خیر لکم ان کنتم تعلمون 
اگر بدهکار قدرت پرداخت بدهی خود را ندارد به او تا زمان توانایی بازپرداخت، مهلت دهید ولی اگر ببخشید کار بهتر است. بقره 280.

آثار ربا در جامعه:

امام رضا(ع)فرمود: «عِلَّةُ تَحْرِیمِ الرِّبَا بِالنَّسِیئَةِ لِعِلَّةِ ذَهَابِ الْمَعْرُوفِ وَ تَلَفِ الْأَمْوَالِ و َرَغْبَةِ النَّاسِ فِی الرِّبْحِ و َتَرْکهِمُ الْقَرْضَ و َالْقَرْضُ صَنَائِعُ الْمَعْرُوفِ و َلِمَا فِی ذَلِک مِنَ الْفَسَادِ و َالظُّلْمِ و َفَنَاءِ الْأَمْوَالِ»؛ علت تحریم ربا این است که: خوبی‌ها از جامعه می‌رود، ثروت‌های مردم تلف می‌شود، انسان‌ها به دنبال افزون طلبی در سود و منفعت می‌روند، به سبب رایج شدن ربا کسی به دیگری وام نمی‌دهد و موجب فساد و ظلم و ستم در اجتماع می‌شود. وسائل الشیعة، ج۱۸، ص۱۱۷.

با رواج ربا در جامعه مهمترین چیزی که از بین میرود دادن وام های قرض الحسنه به یکدیگر است.که موجب از بین رفتن مهر و محبت و عاطفه و حس کمک و احسان به یکدیگر است

ایجاد فاصله طبقاتی

ایجاد فاصله و شکاف طبقاتی مشخص‌ترین و واضح‌ترین آثار ربا است. در این فضا‌، شخص ربا دهنده سود خود را دریافت می‌کند و اصل سرمایه‌اش هم تضمین شده است و روز‌به‌روز بر سرمایه‌اش افزوده می‌شود و شخص رباگیرنده هم هر چه سود کند باید به ربا دهنده دهد و علاوه ‌بر آن اصل سرمایه‌اش هم ممکن است از بین برود، در این شرایط روزبه‌روز این شکاف و فاصله طبقاتی بیشتر و بیشتر خواهد شد

.

مشکلات فردی عصبی 

از جمله آثار فردی گرفتن ربا‌، ایجاد مشکلات روحی و روانی است، چرا که در غالب موارد دریافت ربا و پرداخت سود و اصل پول بیش از حد توان فرد است و فرد همیشه این نگرانی و استرس را در پرداخت آن دارد و همیشه دغدغه فکری، او را آزار می‌دهد. 

تورم

وقتی ربا و وام‌های با سود ربوی درکار باشد، صنایع و تولیدی‌ها که مجبور به گرفتن چنین ربایی هستند، کم‌کم شاهد بالا رفتن هزینه خود خواهند شد، تولید‌کننده بخش اعظم سود خود را به رباخوار خواهد داد، سود کم مانده برای تولید‌کننده، یا موجب افزایش هزینه کالا می‌شود و یا باعث نابودی تولید‌کننده، که هر دو حالت باعث تورم و بی‌ثباتی در تولید و اقتصاد می‌شود و در پی آن اقتصاد جامعه به اقتصادی بیمار تبدیل خواهد شد. 

در آخر:

برای دوری از «ربا»، لازم است که افرادی که اهل تجارت هستند طبق روایت وارده، از مسائل و احکام ربا مطلع باشند.

رباخوار از آثار خیر و برکت معنوی که در کسب و کار و جنبش و سعی در تحصیل معاش است محروم است، چنان‌که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند عبادت هفتاد قسم است و افضل اقسام آن طلب مال حلال است. و نیز فرمودند تاجر راست گفتار درست کردار با انبیا محشور است و صورتش مانند ماه شب چهارده می‌درخشد.

– مال ربوی هر چند فراوان باشد، عاقبتش بی‌برکت است چنان‌که تجربه ثابت کرده مال ربوی دوام ندارد و عذابش برایش می‌ماند.