مقدمه یکی از مهم‌ترین مفاهیم در دین اسلام، توحید و شرک هستند که به‌طور مستقیم با ایمان و عمل مسلمانان ارتباط دارند. توحید به معنای یکتاپرستی و اعتقاد به یگانگی خداوند است و شرک به معنای قرار دادن شریک یا مشابه برای خداوند در صفات و عبادات اوست. در طول تاریخ، این دو مفهوم به‌ویژه […]
یکی از مهم‌ترین مفاهیم در دین اسلام، توحید و شرک هستند که به‌طور مستقیم با ایمان و عمل مسلمانان ارتباط دارند. توحید به معنای یکتاپرستی و اعتقاد به یگانگی خداوند است و شرک به معنای قرار دادن شریک یا مشابه برای خداوند در صفات و عبادات اوست. در طول تاریخ، این دو مفهوم به‌ویژه در فرقه‌های مختلف اسلامی، تفسیرهای مختلفی به خود گرفته‌اند. یکی از این فرقه‌ها، وهابیت است که در قرن 18 میلادی توسط محمد بن عبدالوهاب در عربستان شکل گرفت و اصولی خاص در تفسیر مفاهیم اسلامی، به‌ویژه توحید و شرک، مطرح کرد.
وهابیت، به عنوان یک جریان فکری و مذهبی، بسیاری از آموزه‌های خود را بر پایه یک تفسیر خاص از توحید و شرک قرار داده است. این تفسیرها، به‌ویژه در زمینه‌های عبادت، توسل به اهل بیت و اولیاءالله، شفاعت، زیارت قبور و … منجر به ایجاد بدعت‌های جدید در مفاهیم توحید و شرک در دین اسلام شده‌اند. در این مقاله، به بررسی بدعت‌های وهابیت در مفهوم توحید و شرک پرداخته و تفسیرهای خاص آنها از این مفاهیم را تحلیل خواهیم کرد.
در آموزه‌های وهابیت، مفهوم توحید تنها به یکتاپرستی خداوند در صفات محدود نمی‌شود، بلکه آنها توحید عبادت را یکی از ارکان اصلی دین می‌دانند. به عبارت دیگر، تمام عبادات باید تنها برای خداوند انجام شود و هیچ‌گونه شریکی در عبادت‌ها نباید قرار گیرد. این دیدگاه باعث شده که وهابی‌ها هرگونه عمل عبادی به غیر از خداوند را نوعی شرک تلقی کنند، حتی اگر این اعمال به قصد تقرب به خداوند صورت گیرد.
به‌عنوان مثال، توسل به پیامبران، اهل بیت (علیهم‌السلام) و اولیای الهی در نظر وهابیت نوعی شرک است، زیرا آنها اعتقاد دارند که تنها خداوند است که باید عبادت شود و هیچ‌کس دیگری نباید در این عبادات شریک شود. وهابیت برای بسیاری از اعمال عبادی و غیرعبادی که مسلمانان در تاریخ اسلام انجام داده‌اند، صفت شرک را به‌کار می‌برد، از جمله توسل به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و سایر اولیای الهی.
یکی از بدعت‌های آشکار وهابیت در زمینه توحید، انکار توسل و شفاعت است. وهابیت به‌شدت از هرگونه توسل به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) یا اهل بیت (علیهم‌السلام) و دیگر اولیای الهی که در طول تاریخ مسلمانان به‌عنوان واسطه‌ای بین انسان و خدا شناخته می‌شوند، خودداری می‌کنند. آنها توسل و شفاعت را نوعی شرک می‌دانند و معتقدند که درخواست از غیر خداوند برای شفاعت یا کمک، مخالفت با اصول توحید است.
وهابیت با استناد به برخی آیات قرآن کریم مانند آیه 35 سوره زمر (شفاعت تنها با اذن خداوند انجام می‌شود) و احادیث خاص، به این نتیجه می‌رسند که درخواست شفاعت از پیامبر اسلام یا اهل بیت (علیهم‌السلام) به‌طور مستقل، نوعی عبادت غیرمستقیم است که خداوند هیچ‌گاه آن را نمی‌پذیرد. این تفسیر موجب شد که آنها بسیاری از رسوم مسلمانان در زمینه توسل و زیارت قبور اولیاءالله را به‌عنوان بدعت و شرک قلمداد کنند.
یکی از بدعت‌های دیگر وهابیت، شرک در عبادات است که در آن، هر گونه زیارت قبور و توسل به غیر خداوند به‌عنوان شرک معرفی می‌شود. وهابیت معتقد است که مسلمانان باید تنها خداوند را در عبادات خود مورد پرستش قرار دهند و هر گونه عمل عبادی که به غیر از خداوند تقدیم شود، شرک است.
به‌عنوان مثال، زیارت قبور پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) یا زیارت قبور اهل بیت (علیهم‌السلام) یا دیگر اولیای الهی، در نظر وهابیت نوعی شرک در عبادت است. این دیدگاه به‌ویژه در مورد زیارت قبور در مدینه (مسجد النبی) و مکه (کعبه) در بحث‌های وهابیت بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. آنها هرگونه سفر به این مکان‌ها را با هدف توسل به پیامبران و اولیاءالله به‌عنوان شرک و انحراف از اصول توحید معرفی می‌کنند.
وهابیت نه تنها در زمینه عبادات، بلکه در تفسیر صفات خداوند نیز بدعت‌هایی وارد کرده‌اند. آنها تجسیم صفات خداوند را جایز نمی‌دانند و معتقدند که هرگونه تشبیه یا تجسم خداوند در ذهن و عمل، شرک است. این تفکر باعث می‌شود که وهابیت به‌شدت با هرگونه نسبت دادن صفات انسانی به خداوند مخالفت کنند.
یکی از بدعت‌های وهابیت در این زمینه، مفهوم استوا است. وهابی‌ها معتقدند که خداوند از هرگونه صفات انسانی مانند نشستن، حرکت و غیره مبرا است و هرگونه تفسیری که خداوند را به‌عنوان موجودی با ویژگی‌های مخلوقات تصور کند، شرک محسوب می‌شود.
بدعت‌های وهابیت در مفاهیم توحید و شرک موجب ایجاد تفرقه و اختلافات مذهبی در جامعه اسلامی شده است. وهابیت با تاکید بر انکار توسل، شفاعت و زیارت قبور اولیاءالله، بسیاری از مسلمانان را که این رسوم را جزء عبادات مشروع می‌دانند، به‌عنوان مشرکین معرفی کرده‌اند. این دیدگاه‌ها به‌ویژه در بین مسلمانان سنی و شیعه باعث تشدید اختلافات و سوءتفاهمات شده است.
با نگاهی به تاریخ، درمی‌یابیم که بدعت‌های وهابیت در خصوص توحید و شرک، باعث تضعیف وحدت مسلمانان شده است. تاکید وهابیت بر «خالص بودن» توحید و عدم پذیرش هرگونه شفاعت، توسل و زیارت قبور، مسلمانان را به دو دسته تقسیم کرده و در عمل منجر به پیدایش درگیری‌ها و تنش‌های فکری و فرهنگی میان گروه‌ها و جوامع اسلامی شده است.
بدعت‌های وهابیت در مفهوم توحید و شرک به‌ویژه در زمینه توسل، زیارت قبور و شفاعت، تأثیرات منفی زیادی بر جامعه اسلامی گذاشته است. این تفکرات نه‌تنها مفاهیم بنیادین اسلام را تحریف کرده‌اند، بلکه موجب ایجاد تفرقه و اختلافات میان مسلمانان شده‌اند. برای حفظ وحدت مسلمانان و فهم صحیح مفاهیم دینی، ضروری است که مسلمانان از این بدعت‌ها اجتناب کنند و به آموزه‌های اصیل قرآن و سنت پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) پایبند باشند.
دیدگاهتان را بنویسید